Kolejny sezon na Guruszkach 2016

Dotychczasowe badania archeologiczne w Drawsku, na Guruszkach, dostarczyły informacji i zabytków z epoki brązu, z czasów panowania na tych terenach kultury łużyckiej, około 1000 lat p.n.e.

Kolejny raz w tym miejscu zaczęto chować zmarłych w epoce wpływów rzymskich, czyli na początku naszej ery, i znowu po kilkuset latach w XVII wieku. To właśnie z tych czasów pochodzą tajemnicze znaleziska zmarłych z ułożonymi, najwyraźniej celowo, ostrymi przedmiotami. Z całą pewnością są to tzw. pochówki atypowe, inne od tych przyjętych zwyczajowo na naszych terenach. Najczęściej przy zwłokach z tego okresu znaleźć można przedmioty świadczące o katolickim pochówku: resztki różańców, medalików, a także drobne pieniądze przeznaczone dla św. Piotra.

Dotychczas odkrytych zostało15 pochówków nietypowych, niemal wszystkie miały sierpy ułożone w poprzek szyi, a w jednym przypadku sierp został umieszczony w poprzek bioder. Przeprowadzono już analizy antropologiczne, które wskazały, że wszystkie pochowane tam osoby zmarły prawdopodobnie śmiercią naturalną. W tych nietypowych pochówkach są szczątki nastolatków, mężczyzn w sile wieku, dojrzałych kobiet oraz staruszki - ona właśnie miała sierp ułożony na biodrach. Od chwili odnalezienia tych dziwnych grobów postawione zostało pytanie - co takiego wyróżniało za życia te osoby, że ich zwłoki wyposażono w ostre narzędzia? Szukając odpowiedzi na to pytanie, najpierw kwerenda, czy w Europie są znane pochówki z podobnymi znaleziskami. Tego typu pochówki sporadycznie znajdowano już w różnych miejscach naszego kontynentu od późnej epoki brązu. Na przykład na Słowacji, gdzie odkryto aż 72 groby zawierające sierpy. Były one jednak datowane na VII - X wiek, czyli liczyły tysiąc lat więcej niż groby z Drawska. Groby z sierpami znajdowano też w Niemczech oraz na terenach Rumunii. Ułożenie sierpów w okolicach szyi i bioder zmarłych w Drawsku wyklucza wersję, że chodziło o bogatych gospodarzy. Nie mogli to być także wojownicy, bo odnaleziono szczątki kobiet, a jedna z nich była niemal dzieckiem. Sierp w tym przypadku był prawdopodobnie rodzajem magicznego zabezpieczenia. Wszyscy Słowianie przez wieki wierzyli, że ostre przedmioty mają moc zatrzymywania sił zła.

Podobnie interpretują takie znaleziska naukowcy i dzisiaj. Z jednej strony sierpy mają chronić zmarłych przed ciemnymi mocami, ale z drugiej strony, zatrzymywać ich w grobach, gdyby oni sami zamienili się w demony. Za tą interpretacją przemawia również fakt, że wiara w demony to jedne z najstarszych pogańskich wierzeń ziem słowiańskich. Ludzie wierzyli, że jeśli ktoś doświadczy tak zwanej "złej śmierci": w nieodpowiednim momencie życia, bez chrztu, przez samobójstwo, może pozostać w stanie zawieszenia pomiędzy życiem a śmiercią, zamieniając się w ducha straszącego i zniewalającego żywych. Te wierzenia utrzymywały się na terenach polskich przez wiele stuleci po wprowadzeniu chrześcijaństwa, podobnie zresztą jak wiara w wampiry. Domniemane wampiry rzadko chowano na cmentarzach, pośród zwykłych grobów. Często grzebano takich ludzi na rozstajnych drogach, za wodą, która, jak sądzono, stanowiła dla wampira silną barierę. Do grobu wrzucano mak, którego ziarna ponoć wampir musiał policzyć przed wyjściem z grobu lub gałązki roślin kolczastych. Bardzo ważne było, aby utrudnić upiorowi wygrzebanie się spod ziemi.

Co przyniesie sezon 2016 w Drawsku poinformujemy po zakończeniu prac.
Elżbieta Gajda