Na Guruszkach straszy 2016

A na Guruszkach w Drawsku straszy. O północy słychać jęczenie i młódź nie chadza tą stroną do Pęckowa."
Kronika ks. Antoniego Józefa Rontza

W Drawsku, jak co roku wiosną, rodzina państwa Gisiów przystąpiła do orki swej ziemi pod zasiewy. Jakież było ich zdziwienie, gdy zaraz po wykonaniu pierwszej skiby na powierzchni ukazały się gliniane naczynia z przepalonymi kośćmi i całe ludzkie piszczele. O nietypowym znalezisku niezwłocznie został powiadomiony Państwowy Urząd Konserwatorski w Poznaniu. Była wiosna 1929 roku. Z ramienia urzędu, jeszcze w tym samym roku jesienią, badania archeologiczne przeprowadził Zdzisław Zakrzewski. Odkrył 41 grobów kultury łużyckiej wraz z cmentarzyskiem szkieletowym datowanym na podstawie monet z czasów Jana Kazimierza na XVII wiek.

W roku 2003 z ramienia Wojewódzkiego Urzędu Ochrony zabytków Delegatura w Pile, na wniosek konserwatora wojewódzkiego, przeprowadzone zostały badania weryfikacyjne - czy rzeczywiście na Guruszkach w Drawsku mamy do czynienia z cmentarzyskiem wielokulturowym i to o tak znacznym nasileniu obiektów? Podczas wizji lokalnej, na powierzchni pola uprawnego, znajdowane były całe ludzkie piszczele i czaszki, z ogromną ilością materiału ceramicznego. Założone wykopy badawcze potwierdziły informacje z 1929 roku, jednak dalsze badanie stanowiska uzależnione było od zaangażowania antropologów - archeologów. Stało się to możliwe poprzez współpracę Miejskiego Centrum Kultury w Czarnkowie z Fundacją Slavia. Dzięki życzliwości władz gminy Drawsko, a szczególnie wójta Marka Tchórzki, dyrektorów gimnazjum Julity Szmugi i szkoły podstawowej Zbigniewa Piątka oraz bardzo wielu wspaniałych mieszkańców Drawska i okolic, badania archeologiczne trwają nieprzerwanie od 2008 roku. Wykopaliska są także miejscem, w którym doświadczenie zdobywają polscy i zagraniczni studenci, a dotychczasowe odkrycia zostaną wkrótce zaprezentowane w formie książki o cmentarzysku w Guruszkach. Badania nie byłyby możliwe bez zgody i życzliwości właścicieli posesji - Bogdana i Mariusza Gisiów, obecnie gospodarujących na tej ziemi.

Tegoroczny sezon badawczy, mimo utrudnień, jakie fundowało kapryśne, tegoroczne lato, obfitował w bardzo ciekawe odkrycia, pochodzące zarówno z okresu kultury łużyckiej, jak i siedemnastego wieku. Dużym wzmocnieniem badań archeologicznych w Drawsku jest prowadzona kwerenda źródłowa w archiwach państwowych i kościelnych, która przybliża wyjaśnienie zagadkowego, wielokulturowego cmentarzyska na Guruszkach, gdzie jak wieść niesie "o północy straszy".
Elżbieta Gajda