Legendy Ziemi Czarnkowskiej 2023

W ubiegłym tygodniu pojawiła się nowa książka pt. "Legendy Ziemi Czarnkowskiej" autorstwa Zbigniewa Noski wydana przez Miejskie Centrum Kultury w Czarnkowie. Zachęcamy do przeczytania ciekawie opisanych ludowych podań wzbogaconych tematycznymi rysunkami. "Legendy" w cenie 38 zł można nabyć w Miejskiej Bibliotece Publicznej Plac Wolności 5 oraz os. Parkowe 11, Muzeum Ziemi Czarnkowskiej, kinie "Światowid" i redakcji tygodnika powiatowego "Nadnoteckie Echa".

Dla ludzi przed wiekami natura była wyjątkowym nauczycielem, jak również źródłem zjawisk w owych czasach niepojętych, sytuowanych więc na granicy magii i rzeczywistości. Podziw i cześć, jakimi ją otaczano, miały przełożenie na powstawanie licznych legend, baśni, powiastek i wierzeń, przekazywanych z pokolenia na pokolenie. Część z nich zachowała się aż do współczesności, a ludowa mądrość tam zawarta pozostaje wciąż aktualna, dlatego należy uchronić je przed zapomnieniem. Dbają o to nie tylko etnografowie, ale także miłośnicy ludowej kultury, do których się zaliczam.Wielki Oskar Kolberg, pracując nad swą siedmiotomową monografią pt. "Wielkie Księstwo Poznańskie", napisał: "Za jedną z najciekawszych dla etnografa prowincji uważać niewątpliwie należy Wielkopolskę już to z powodu czysto lechickich znamion dawnych jej mieszkańców, już z powodu zachodnich dzisiejszej Słowiańszczyzny kresach położenia". Ten najwybitniejszy polski etnograf zgromadził ogromną liczbę podań, legend, baśni i pieśni z całej Wielkopolski, w tym także z ziemi czarnkowskiej. Badania te z sukcesem kontynuował Wojciech Łysiak, autor wydanej w 1992 roku publikacji pt. "Mnisia Góra. Podania i bajki warciańsko-noteckiego międzyrzecza".

Obie te prace stały się inspiracją do napisania mojej książki. Zawiera ona 52 legendy ujęte w formę literacką i jest pierwszym tego typu zbiorem ludowej spuścizny Czarnkowa i okolic. "Legendy ziemi czarnkowskiej" stanowią moją czwartą próbę zmierzenia się z tematyką szeroko pojętej ludowej kultury Krajny i Nadnotecia. Wcześniejsze publikacje: "Zaklęta w kamień. Legendy, podania i baśnie z powiatu pilskiego", "Legendy Krajny Złotowskiej" oraz "Ujście. Odsłony przeszłości", spotkały się z zainteresowaniem czytelników i szybko zniknęły z półek księgarskich.

Moja najnowsza książka zawiera legendy związane z różnymi miejscowościami z terenu Czarnkowszczyzny. Zostały one mniej lub bardziej literacko rozbudowywane. Lapidarne, najczęściej kilkuzdaniowe zapisy etnografów oraz zgrzebny styl narracji ludowej zastąpiłem współczesną polszczyzną i własną wyobraźnią, starając się zachować pierwotną atmosferę legend i ich etyczne przesłanie. Poprosiłem także artystę plastyka Krystynę Noskę, moją żonę, o zilustrowanie każdej z legend odpowiednim rysunkiem. Mam nadzieję, że zabiegi te pomogą czytelnikom zagłębić się w tajemniczy krąg ludowych opowieści, w których w sposób szczególny wątki realnego życia zespoliły się z pełnym fantazji i magii światem ludowej wyobraźni.
Zbigniew Noska