Przywrócona pamięć o bohaterkach 2018

W poniedziałek, 10 września 2018 roku, na placu Wolności w Czarnkowie odbyło się uroczyste otwarcie wystawy plenerowej "Kobiety w Powstaniu Wielkopolskim - Historie nieznane". Wystawa ta, zorganizowana przez Stowarzyszenie Centrum Efektywności Lokalnej (CEL), przywraca pamięć o zapomnianych bohaterkach naszej wolności.

Wydarzenia sprzed niemal stu lat miały wielu bohaterów. Niektórych potrafimy wymienić od razu, z głowy: Orłowski, Grupiński, Putz, Raczyński. Inni, bezimienni żołnierze, pozostają w cieniu, jawiąc się tylko jako sylwetki w mundurach. Panie ze stowarzyszenia CEL: Izabella Bobińska, Renata Wujec, Martyna Chwarścianek - Bednarek porwały się na karkołomne zadanie: wydobyć z zapomnienia owe najbardziej zapomniane: kobiety, uczestniczki Powstania Wielkopolskiego.

Mówiąc o wojnie zwykliśmy ograniczać się jedynie do frontu i sztabu, dwóch miejsc, gdzie "działa się historia". Działania zbrojne to jednak wysiłek setek niedocenianych ludzi, nieraz o kluczowym znaczeniu. Kobiety w dużej mierze przyjęły na swe barki owe najbardziej niewdzięczne zadania. Niektóre czarnkowianki, posiadające odpowiednie przeszkolenie Czerwonego Krzyża, zgłosiły się jako sanitariuszki. Szczególną odwagą i poświęceniem wykazała się Józefa Frachowa, która niejednokrotnie odciągała rannych spod nieprzyjacielskiego ognia. Inne pomagały w kuchni, by żołnierze mieli co jeść.

Zadanie dla twórców było niezwykle trudne - każda, nawet najdrobniejsza informacja, była na wagę złota. Wysiłek jednak przyniósł owoce. Na zebranych na rynku planszach możemy m.in. zobaczyć nieznane dotychczas zdjęcia kobiet – powstańców.

Przed uroczystym otwarciem na Rynku zebrali się licznie goście - członkowie rodzin powstańców, oficjele, a także młodzież szkolna. Uroczystość otworzyła deklamacja wiersza Romana Wilkanowicza "Czemu serce tak bije ogromnie..." w wykonaniu czarnkowskich harcerek. Następnie, po krótkim wprowadzeniu o celu, jaki przyświecał twórcom, wystawy mówiły Izabella Bobińska oraz Renata Wujec. Głos zabrali także posłanka Maria Janyska, senator Mieczysław Augustyn, w imieniu Marszałka Województwa Wielkopolskiego Marka Woźniaka - Krystyna Czajka, prezes Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego koło Czarnków Tadeusz Stachowski. Krótki referat na temat kobiet w historii Wojska Polskiego wygłosił Marek Fijałkowski z Muzeum Okręgowego w Pile, odpowiedzialny za merytoryczną stronę wystawy. Przypomniał on o niezwykłych kobietach - żołnierzach, takich jak Emilia Plater, czy Joanna Żubr, pierwsza w historii kobieta odznaczona krzyżem Virituti Militari. Całość wydarzenia wpisywało się także w setną rocznicę przyznania Polkom praw wyborczych. Po tej krótkiej prelekcji odbyło się uroczyste odsłonięcie wystawy. Przy dźwiękach "Marsylianki Wielkopolskiej" dokonała tego Izabela Bobińska, która następnie przekazała powstańczą flagę Urszuli Nowak, wnuczce uczestniczki powstania Bronisławy Dukat.

Wystawa "Kobiety w Powstaniu Wielkopolskim" jest kolejnym z wydarzeń w naszym mieście, przygotowującym nas do obchodów setnej rocznicy Powstania Wielkopolskiego w Czarnkowie. Niedawno mieliśmy okazję uczestniczyć w uroczystym wmurowaniu Aktu Erekcyjnego pod pomnik, który stanie na rynku. Na ukończeniu są także prace nad wydawnictwem poświęconym działaniom powstańczym na terenie Ziemi Czarnkowskiej autorstwa Karoliny Rążewskiej – Golik.

Wystawa "Kobiety w Powstaniu Wielkopolskim" jest niezwykle ciekawą i wartościową inicjatywą. Przywraca ona zbiorowej pamięci nazwiska i postaci kobiet, które poświęciły wiele w walce o wolną Ojczyznę, pokazując przy tym ciekawe spojrzenie na historię. Jest to w pewien sposób przypomnienie, że wolność i pomyślność naszej wspólnej Rzeczpospolitej jest zależne od każdego z nas.
Mikołaj Kołakowski
Muzeum Ziemi Czarnkowskiej